Deze pagina is nog in opbouw.

We verzamelen hier kaarten die betrekking hebben op het huidige Wolder en zijn voorgangers. We plaatsen de kaarten in chronologische volgorde, van oud naar nieuw

De inhoud van de website heeft nog een voorlopig karakter. Voor aanvullingen en verbeteringen houden we ons zeer aanbevolen.

Op de verwante pagina Grenzen van Wolder concentreren we ons op de huidige grenzen van Wolder, waar niet altijd duidelijkheid over bestaat.

Ferrariskaart 189 - fragment: Het graafschap Vroenhoven (ong. 1778)

Dit is een door ons bijgewerkte kopie van kaart 189 van de atlas van Ferraris, met daarop onder andere het graafschap Vroenhoven, een staatkundige entiteit die zich uitstrekte tot binnen de stadsmuren van Maastricht (omgeving Tongersestraat, de Lenculenstraat), daar waarschijnlijk ook munten sloeg en daar ook een eigen gerecht had. Het graafschap was in die dagen Staats; hoorde bij de Republiek der Verenigde Nederlanden.

Een groot deel van wat nu België is was in die dagen Oostenrijks; met een Oostenrijkse landvoogd in Brussel (meestal een Oostenrijkse aartshertog) en een Oostenrijkse gevolmachtigd minister. Ieder Belgisch graafschap en hertogdom had daarnaast nog een door de keizer benoemde eigen landvoogd. De Oostenrijkers waren bemind door hun mensvriendelijke bestuur, dat op welvaart gericht was.

De Italiaanse graaf Ferraris, officier in Oostenrijkse dienst leidde in de jaren tussen 1771 en 1778 op last van keizerin Maria Theresia en keizer Jozef II het nauwkeurig grootschalig in kaart brengen van de Oostenrijkse Nederlanden: de zogeheten Kabinetskaart (Carte-de-Cabinet) aan de hand van opmetingen en waarnemingen ter plaatse. Die werden uitgevoerd door artilleristen van de École des mathématiques du corps d’artillerie des Pays-Bas Autrichiens de Malines. De gebruikte schaal was 1:11.520 (er was nog geen sprake van een metriek stelsel, men werkte nog met mijlen, roeden en duimen). Voor meer details zie Kaart van Ferraris • KBR .

Maastricht en het graafschap Vroenhoven hoorden in die dagen bij de Republiek der Verenigde Provinciën, waren dus Staats; Ferraris mocht er niet komen... Maar hij geeft wel heel nauwkeurig de grenzen van het graafschap aan. Wij zien dus helaas, helaas, niet de bebouwing, en slechts enkele wegen (nog geen Tongerseweg, die stamt uit 1806), maar wel de grens, die zich veel verder westelijker en noordelijker uitstrekte dan nu. Caberg hoorde er NIET bij, in die dagen! En, we zien ook een grens met Caberg!

Behalve Wilre (Wolder, dus) zien we slechts schematisch aangeduid het huidige Vroenhoven, (dat toen nog Montenaken heette), en Vleteghem ofwel Vlijtingen (dat Ferraris wonderlijk genoeg wel gedetailleerd afbeeldt). Het meer noordelijk gelegen Veldweselt hoorde niet bij het graafschap Vroenhoven, evenmin als Cauwenbergh, waarschijnlijk het huidige Oud Caberg (vreemd genoeg gepositioneerd vlak ten noordwesten van de vesting Maastricht. Foutje?). Cauwenbergh/ Oud-Caberg hoorde bij de “Seigneurie Lonaken”(mogelijk een andere naam voor de Vrije Rijksheerlijkheid Pietersheim) dat in tegenstelling tot Veldwezelt niet tot de Oostenrijkse Nederlanden behoorde, en ook niet bij het graafschap Vroenhoven. WIJ ZIEN HIER DUS DE ORIGINELE GRENS TUSSEN HET GRAAFSCHAP VROENHOVEN EN CABERG! Een grens die later zou verdwijnen: in 1839 werd Caberg volgens het grensverdrag toen definitief bij Nederland gevoegd, en ontstond de gemeente Oud-Vroenhoven. Het gemeentehuis van deze nieuwe gemeente stond in Wolder, het huidige Tongerseweg 344. Het feit dat Ferraris ook in Caberg en Lanaken alles keurig heeft opgemeten komt waarschijnlijk omdat de heren van Pietersheim nauw samenwerkten met de Oostenrijkers. De Republiek der Verenigde Nederlanden deed dat bepaaldelijk niet, er was daar meer een situatie van gewapende vrede. Toch kon de goede Ferraris het kennelijk niet nalaten de vesting Maastricht lekker toch heel precies af te beelden. Spionnenwerk?

Omdat cartografen in die dagen nog geen hoogtelijnen konden trekken, maakten ze om heuvels aan te geven gebruik van schaduwen: Ferraris deed dat (helaas, helaas) met vrijwel dezelfde kleur waarmee hij ook de grenzen van de Oostenrijkse Nederlanden aangaf. Daarom hebben we deze kopie bewerkt waarbij de hoogte-schaduwen wat zijn afgezwakt, en de grens lichtrood is gekleurd.

Ferrariskaart 189 - fragment: De grens Caberg / graafschap Vroenhoven (ong. 1778)

Caberg heeft niet behoord tot het graafschap Vroenhoven. Er was zoals we al zagen een grens. Het is ons gelukt een wat meer gedetailleerde foto te maken van die grens volgens de Ferrariskaart,