Fatimakapel Tongerseweg

In 2017 is het 100 jaar geleden dat Onze-Lieve-Vrouw van Fatima voor het eerst verscheen. In 2017 is het ook 70 jaar geleden dat in Maastricht het beeld van haar werd ingehaald. Dat beeld kwam toen vanuit België in Wolder de grens over. Het witte Fatimakapelletje aan de Tongerseweg herinnert aan dat “bezoek”.

Onze Lieve Vrouw van Fatima

Op 13 mei 1917 verscheen Onze-Lieve-Vrouw voor het eerst aan drie herderskinderen in de buurt van het Portugese plaatsje Fátima. De bisschop van Leiria gaf later opdracht om op aanwijzing van de kinderen een beeld van deze O. L.Vrouw te maken. Toen het klaar was, besloot hij het aan de paus te schenken. In de Tweede Wereldoorlog wijdde Paus Pius XII de wereld toe aan het Onbevlekt Hart van Maria. Als symbolische bekrachtiging daarvan werd tijdens een bedevaart in Fátima besloten het beeld via allerlei landen van West-Europa in een voetprocessie vanuit Portugal naar Rome te brengen.

De processie

Men vertrok op 13 mei 1947, precies dertig jaar na de eerste verschijning. Verkenners droegen het beeld. In het blad De stem van Fatima staat over de reis door Portugal en Spanje alleen dat Maria er wonderbare genezingen tot stand bracht. De tocht door Frankrijk krijgt meer aandacht, maar de Fransen komen er niet zo goed van af. Geen genezingen, maar slechts wonderen van bekering in de biechtstoel. Er ging veel verkeerd door gebrek aan betrokkenheid bij de organisatie van de doortocht, dat alles veroorzaakt door de “demon die zich duchtig roerde”. “Frankrijk heeft Maria duchtig nodig”, aldus de redacteur van het artikel. De stoet trok door streken die geheel en al “verheidenst” waren. Men passeerde parochies waar ’s zondags hoogstens 5 mensen naar de mis kwamen en waar de kerken halve ruïnes waren. Veel pastoors bedienden daar toen al 5 tot 10 parochies. Toch stonden ook in die plaatsen mensen langs de weg om de passage van O.L.Vrouw te zien.

Het Mariabeeld in Wolder

Op 1 augustus arriveerde de voetprocessie in België. Het werd een tocht van een maand. Op

1 september verwelkomde men het beeld in Tongeren. Een dag later, de vooravond van het Mariacongres, werd het naar Vroenhoven gebracht. De stoet zou daar om 19.00 uur aankomen. Vanaf 16.00 uur gingen al veel Maastrichtenaren de Tongerseweg op, richting grens. De mensen stonden er rijen dik. De douanediensten van België en Nederland hadden aan de grens voor de hoogwaardigheidsbekleders een neutrale strook gecreëerd. Het Nederlandse episcopaat was bijna voltallig aanwezig. Onder hen mgr. Lemmens, de bisschop van Roermond, die het beeld in ontvangst zou nemen. Er waren veel burgerlijke autoriteiten en overheidsfunctionarissen. Door de tussenstops in verschillende dorpen tussen Tongeren en Wolder had de processie de nodige vertraging opgelopen. Het geplande uitstrooien van bloemen vanuit een vliegtuig om 19.00 uur kon men niet langer uitstellen. De bloemenhulde moest vanwege invallende duisternis doorgaan, ook al was het beeld nog niet ter plaatse.

Vlak bij de grens was Ave Maria op de weg geschilderd. De Nederlandse bisschoppen wachtten daar het beeld op. Om 20.15 uur arriveerden de Belgische bedevaarders, terwijl de mensen het Magnificat zongen. Mgr. Kerkhofs, de bisschop van Luik, droeg hier het beeld officieel over aan mgr. Lemmens. Bij de woning van de familie Bocken, op de hoek van de Tongerseweg en de Diependaalweg, was een met bloemen versierd rustaltaar gebouwd waar het beeld op werd geplaatst. Er werden drie weesgegroetjes gebeden, waarna de aanwezigen de bisschoppelijke zegen kregen. Vervolgens droegen Nederlandse katholieke verkenners het beeld naar de stad. Rond 22.30 uur kwam de processie aan bij de Sint-Servaaskerk. Daar werd het Mariabeeld op een altaar bij het Bergportaal geplaatst, omgeven door bloemen en kaarsen. Het Tantum Ergo klonk. In de stad brandden schijnwerpers; de feestverlichting straalde. De bewoners hadden voor een fleurige versiering gezorgd.

 

 

 

Mgr. Lemmens geeft de zegen. Naast hem, op de foto rechts, pastoor Haesen die het kruisteken maaktDe Gazet van Limburg opende op 3 september met de kop “Massaal welkom aan O.L.Vrouw van Fatima – Mariale triomftocht naar de Sint Servaas“. In een uitgebreid artikel wordt het hele gebeuren met verve beschreven: “Tienduizenden, waren het er dertig-veertig, of zestigduizend, stonden langs de lange weg vanaf het centrum van de stad tot aan de grens bij Wolder”. In Wolder vertrok al een enorme stoet. Op de Tongerseweg sloten zich nog veel mensen aan, terwijl ze baden en Marialiederen zongen. Ook “zieken en kreupelen, lijdenden en ingekeerden volgden allen in eenzelfde overgegeven Mariatoewijding deze bidweg”.

 

Het Mariacongres

Van 3 t/m 7 september werd in Maastricht het Derde Internationale Mariacongres gehouden. Oorspronkelijk zou dit in augustus 1940 plaatsvinden, maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog ging dit niet door. Men had een enorme organisatie opgezet met de nodige commissies en comités. Iedere dag begon met een pontificale hoogmis, gevolgd door toespraken. Aan het eind van de middag was er een pontificaal lof en een “massale avondvergadering”. Elke avond eindigde met het openluchtspel Sterre der Zee, dat 1.200 deelnemers op het Vrijthof opvoerden. Er waren muziekuitvoeringen in de Dominicanerkerk en men kon de tentoonstelling Maria in de Kunst bezoeken.

Het Fatimabeeld en het congres trokken veel mensen naar Maastricht. Vooral de afsluitende feeststoet door de stad op zondagmiddag werd druk bezocht: 250.000 mensen uit het hele land en van over de grens. Behalve in hotels werden de vele bezoekers ondergebracht in kloosters en bij particulieren.

Op 8 september ging de stoet met het beeld via Heer verder, op weg naar Rome.

Het Fatimakapelletje

Op een gegeven moment ontstond in Wolder spontaan het idee om de intocht blijvend te gedenken door bij de grens aan de Tongerseweg een kapelletje te bouwen en daarin een beeld van O.L.Vrouw van Fatima te plaatsen. Het is gemetseld door Jeu Theunissen, de vader van de Reus. Het verhaal gaat dat hij bereid was dat pro Deo te doen, mits hij tijdens het werk op gezette tijden een gratis glas bier kreeg. Dat was gemakkelijk te regelen door Nikkela Crauwels, de vader van Piet Crauwels, die aan de overzijde van de Tongerseweg een café had. De familie Caubergh stelde de grond voor het kapelletje ter beschikking. Mensen uit Wolder onderhielden het kapelletje en zorgden voor bloemen.

 

Het kapelletje is in de loop der jaren een aantal keren opgeknapt, maar helaas werd ook drie keer het Mariabeeld gestolen. In 2007 besloot een aantal Woldenaren dat er een grote restauratie nodig was en dat er een nieuw beeld moest komen. Om diefstal daarvan te voorkomen, sloten ze de ingang van de kapel af met een hekwerk. Paul Hermsen vanTuincentrum Erica stelde het benodigde materiaal gratis ter beschikking. Chel Bastiaens, Piet Crauwels en Servé Tillie voerden de klus uit. Om een nieuw beeld te kunnen kopen, plaatste men een oproep voor sponsorbijdragen. Verenigingen en particulieren brachten in korte tijd het benodigde geld bij elkaar. Op 15 augustus, het feest van Maria Hemelvaart, zegende  pastoor Van der Aart de gerenoveerde kapel en het Mariabeeld in.

 

 

 

Sibilla Tillie, die ertegenover woont, houdt het kapelletje nu al bijna twintig jaar schoon; ook zorgt ze voor kaarsen en bloemen. Haar man Servé en Piet Crauwels doen het onderhoud van het kapelletje en verzorgen het groen er omheen. Een mooie traditie om nog lang in ere te houden.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Voor dit artikel werd gebruik gemaakt van documentatie en foto ’s die Chel Bastiaens spontaan ter beschikking heeft gesteld. Waarvoor onze dank.

 

Literatuur:

De wereld-zegetocht van het Fátima-beeld. De stem van Fatima, d.d. 13 augustus 1947, nummer 1
Massaal welkom aan O.L.Vrouw van Fatima. Gazet van Limburg, d.d. 3 september 1947
  26 juli 1947 wordt Maastricht Congresstad
Wil Lem, Ted Reckman 1947: stad in teken Maria. De Ster
Merel Visscher, De mensen rondom. Dagblad De Limburger d.d. 27 februari 2014

Beschrijving kapel

Bron: Kerkgebouwen in Limburg

Zoals op onderstaande foto’s te zien is, is het kapelletje witgeschilderd en opgebouwd met mergelsteen op de uitstekende voorgevel, waarop een eenvoudig kruis is geplaatst.
Achter een verhoogde voorgevel bevindt zich een met leien gedekt zadeldak. De toegang heeft een cementboog. Een hek met ijzeren tralies beschermt de kapel.
De kapel is ook van binnen wit geschilderd met uitzondering van een altaar in schoon metselwerk. Op dit altaar bevindt zich, beschermd door een ijzeren kooi, een beeld van Maria van Fatima.